SOFULAR KÖYÜ

Sofular Kadirli’nin doğusunda olup Aslantaş Barajı’nın kıyısındadır. Batı kısmından Yaşkeçeli Deresi aktarmaktadır. Köyde son yıllarda Hititler dönemine ait yer altı zenginliklerine rastlanılmaktadır. Köyde Ahmetçeler, Enbiyalı, Sarıkahyalar, Yaşkeçeli, Eşeler, Kurtlar, Cırnazlı, Tapsızlar gibi mahalleler vardır. Osmanlı Devlet Arşivlerinde AŞİRET-İ SOFULAR (Sofular) عشيرت صوفيلر olarak adları sıklıkla geçer. (Kazâ (1863-1865) Adana → Adana Eyâleti (salnâme) Köy Kadirli → Osmaniye). Sofular Köyünde yaşayanlar Recepli Avşarlarının sofular obasına dahildirler. Bu cemaatin Kökleri Kırgızistana bağlanmaktadır. 1699 yılında İç-El Yörükleri arasında bulunan Sofulu cemaati diğerleriyle birlikte 1701’de Yahyalı köylerini ziyaret(talan) etmişti. Bu durum üzerine Maraş beylerbeyi Rişvanoğlu Halil ve Adana beylerbeyi Mustafa’ya gönderilen emirle cezalandırılmaları istendi. Ancak ertesi yıl şekavete devam edip batıya yönelmeleri üzerine Aydın muhassılı Nasuh Paşa aldığı emir üzerine bunları İç-El’e geri gönderdi. 1703 yılından itibaren diğer Recepli Avşarı obalarıyla birlikte Belih nehri boyları ve Rakka’ya iskan edildi. Ancak bir müddet sonra bir kısmı iskandan kaçıp etrafa dağılarak bir kısmı Kars ve Çıldır taraflarına gittiler. Rakka’ya iskan olan Recepli obalarının 1729 yılındaki tahririnde Mahmudoğlu obası, 11 hane ve 9 mücerret nüfusa sahipti. Yine 1729 yılında Kangal ile Hasançelebi arasında bulunan Alaca Han ve Ulaş mevkiine Sofuların 75 hane ile iskan edildiğini görüyoruz. Ünlü seyyah Niebuhr’un 1764 yılında Anadolu’daki Türkmenlere ait hazırladığı listede de Sofular cemaati 500 çadır nüfusla Sivas bölgesinde görülmektedir. Kayseri’nin Sarıoğlan ilçesi Sofumahmut köyü bu obadandır. Cemaat Adana, Halep, Kangal, Sungurlu, Rakka, Karaman, Kırşehir, Sis, Kayseri, Kadirli ve Zamantı’da yerleşmiştir. Sofu-lar-lu (Kerimli) adıyla kayıtlı diğer grup ise Adana, Sis, Kars-ı Maraş, Tarhala, Sivas, Kırşehir, Karahisar-ı Şarki, Karaman, Aydın, Saruhan, Konya, İç-El, Alanya, Diyarbakır, Edirne, Gümülcine, Tatarpazarı, Dimetoka, Akçakızanlık, Düşenbe, Manavgat, Emirdağı, Gülnar, Şorba – Ankara, Darende, Tire, Zile, Söğüt, Şumnu, Dedeağaç, Göynük, Eğridir ve Yalvaç’ta bulunuyordu.

Sofular için bir gurur kaynağı olacak bilgiyi vermek istiyorum. Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün Babası Ali Rıza Efendi, Annesi Zübeyde Hanım`dır. Baba tarafından dedesi Kızıl Hafız Ahmet Efendi, anne tarafından dedesi ise Sofu-zade (Sofi-zade) Feyzullah Efendidir. Soyu Rumeli`nin fethinden sonra buraların Türkleştirilmesi için Anadolu`dan göçürülerek yerleştirilen Yörüklerden geliyor. Atatürk`ün dedesinin ilk ikamet ettiği yer Usturga ile Ohri İlçesi Çupa Köyü`dür. Rumeli`ye yerleşen Türkmen gruplar içinde Atatürk`ün soyunu ilgilendiren iki cemaat vardır. Bunlar babasının mensup olduğu Kızıllar ile annesinin mensup olduğu Sofular cemaatidir. Kocacık Yörükleri Sofular obası Atatürk`ün soyundandır. Hocalar lakabıyla tanınan dedesi Kızıl Hafız Ahmet Efendi ve dedesinin kardeşi Ahmet Efendi ve dedesinin kardeşi Kızıl Hafız Mehmet Efendi`dir. Anne tarafından dedesi Sarıgöllü Ailesinden Varyemezoğlu İbrahim Feyzullah Efendi`nin soyu Yunus Emre`ye kadar uzanır. Karaman`a yerleşen aşiret, oymak ve cemaatlerinden ikisi olan Kızıllar ve Sofular aşiretleri, Karaman`a bağlı Kızıllar (Taşkale) ve Yeşildere-Ibrala beldelerinde yaşıyorlar.

Mustafa Kemal Atatürk`ün soyu “Kızıllar´´ Cemaatine dayanır. Baba yanı, dört bin yıl ötesinde Kırgızlar`a dek uzanan bir geçmişe sahiptir. Ana yanı ise Bozuluslar`a bağlı “Sofu, Sofulı, Sofular, Sofuzade´´ aşiret ve cemaatinin bir ferdi´´ olduğunu belirtir. Ayrıca, “Bozulus`a bağlı Sofular Cemaatini, Anadolu`daki yerleşim yerine göre, örneğin İç-İl ya da Rakka`daki Bozulus`tan bir Cemaat diye tarif edersiniz. Rumeli`de ise Kocacık Yörüklerinden Sofulu Cemaati karşınıza çıktığı zaman, sanki ayrı ayrı Sofulu cemaatlerinden bahsedildiği zannına kapılırsınız. Halbuki her iki Sofulu Cemaati de aynı kökene sahip, aynı Yörüklerdir.

Dr.Tarih/Aytaç BOZKUYU
Töre Araştırma Derneği Başkanı

KAYNAKÇA

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Daire Başkanlığı

TBMM Zabıtı Cerideleri

Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.83

Altınay, s.173-76. Orhonlu, Aşiretlerin İskanı, s.111.

Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.56

Refet Yınanç/Mesut Elibüyük, Maraş Tahrir Defteri II, s.740

Türkay, s.508,

Altınay, s.119

Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.48

Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.55