Harkaçtığı köyü, Yanıklar ve Dikirli adlarıyla iki bölümden oluşur. Köyün adı ARKIN AÇILDIĞI anlamına gelen bir kelimedir: Hark-açtığı. Bazı kaynaklarda Harkaştığ olarakta geçmektedir. Nüfus olarak Yanıklar kısmı daha büyüktür. Köyün, çok eski bir mezarlığı bulunmaktadır. Köy 14. Yüzyıldan beri çeşitli Türk boylarının kışlağı haline gelmiştir. Köye ilk yerleşen boy Avşarların Kiçi Paşa ve Tayyıblar cemaatleridir. Ancak daha sonradan bölgeye gelen Avşarların ve Tecirlilerin, daha çok saldırıları nedeniyle yangınların olması zamanla Yanıklar adını almasına neden olmuştur. Köyün, doğu tarafından Balıkla çayı geçmektedir.
Kadirli’nin kuzeyindeki Toros Dağlarından süzülerek gelen Savrun suyunun kıyısında bulunan arklar zamanla yerel beylerin eline geçmiş ve gelir kapısı olmuştur. Bu arklar sayesinde çeltik ekimi yapılmıştır. 16. Yy’da özellikle Kanuni döneminde Kars-ı Marş sancağına bağlı Harkaçtığı köyü saray mutfağına gönderdiği çeltiklerle ünlenmişti. Bu tarlalarda 600 kişinin çalıştığı ve yıllık 450 bin akça vergi verdiği belirtilmiştir.
1.Mahmut Döneminde (1808-1839) Karamüftüoğlu sülalesinden “Büyük Hoca” lakabıyla bilinen Mehmet Efendi Kadirli Müftüsü olmuştur.
Kurtuluş savaşı yıllarında Fransız işgaline uğrayan Kadirli’de Harkaçtığı köyüde düşmanla mücadele etmiştir. Özellikle Karamüftüoğlu sülalesinden gelen Osman Nuri Hoca ve Hazım Agah Kuvayı milliye teşkilatının başkanları olarak önemli hizmetlerde de bulunmuştur. Karamüftüoğullarına ait 19. Yy. dan kalma Tarihi Konak, yöredeki ler tarafından “AĞALAR KONAĞI” olarak bilinmektedir. Harkaçtığı köyünde molla yetiştirmek için dini eğitim verilmişti. Ve bu amaçla ottan ve kamıştan yapılan “hu” binaları hazırlanmıştı. Karamüftüoğulları 16. Yy kaynaklarına göre Maraş yörükleri arasında bulunan Avşar Boyuna mensup Demircülü oymağındandır.
Harkaçtığı Köyü’nde, 1924 yılında yapılan ve Kadirli’nin ilk köy ilköğretim okullarından biri olan atıl durumdaki binalar, okuldan mezun olan emekli öğretmen Seviye Solak ve İbrahim Boysal’ın çalışmasıyla müzeye dönüştürüldü.
Ayrıca Yaşar Kemal ünlü romanı İnce Memed’i Harkaçtığı köyünde yazdığını belirtmiştir. Kadirli ilçesinin sazla atışma dalında tek bayan aşığı olan Ayşe Çağlayan Harkaçtığı köyündendir.
Köye Kadirli Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından Harkaçtığı Köyü Eğitim ve Kültür Müzesi açılmış ve 1861’de Kadirli’de doğan ve fiziki gücüyle yöre insanı tarafından sevilen “Kara Mustafa” yani DELAĞRA’nın heykeli dikilmiştir.
Dr.Tarih/ Etnolog Aytaç BOZKUYU
Töre Araştırma Derneği Başkanı
KAYNAKLAR
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Daire Başkanlığı
TBMM Zabıtı Cerideleri
Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.83
Altınay, s.173-76. Orhonlu, Aşiretlerin İskanı, s.111.
Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.56
Refet Yınanç/Mesut Elibüyük, Maraş Tahrir Defteri II, s.740
Türkay, s.508,
Altınay, s.119
Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.48
Halaçoğlu, İskan Siyaseti, s.55
Sümer, Oğuzlar, s.349
Enver Çakar, XVI. Yüzyılda Haleb Sancağı, s.192
İbrahim Yılmazçelik, 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Dersim Sancağı, Elazığ 1999,