Halitağalar Köyü adını Avşar begelerinden kulaç kolluluğu ile maruf Halid ağadan alır. Halitağa Bozdoğan aşireti reisi Kerim Oğlu Abdi Bey’in kayınıdır. Çukurova‘da aşiret kavgaları sırasında 110 yaşında olduğu hâlde Çukurova’da Kadirli – Kars mıntıkasından Tevekli Höyük mevkiinde öldürülmüştür. Aşireti içerisinde nam salmış Kahraman bir adam olduğu yazılmıştır. Terkeşli Oğlu ismail Ağa’nın üzengi yoldaşı yani sadık ve vefakâr arkadaşıdır. Öldüğü yer olan Tevekli Höyük, Kadirli ilçesi Kerimli köyü mevkiinde bulunan Tevekli Höyüğün (env. no. N35.A9.6) batı kısmı sulama kanalı açılırken yok olmuştur, tepesinden yol geçmekte, doğu kısmı ise düzlenmiş ve tarım yapılmaktadır. Höyük üzerinde profilli büyük mimari parçalar bulunmaktadır. “Tevekli Zincarı” adıyla da bilinen höyüğün doğu uzantısından, araştırmalar sırasında Hellenistik devir sonuna ve Roma devrine ait pişmiş toprak kap parçaları toplanmıştır.
Halitağa Köyü çeşitli Oğuz oba ve oymaklarının kışlağı olmuş 19. Yyda kesin yerleşme sahası haline gelmiştir. Köyün Merkez mahallesi, Karatay, Karaceliler-Karabalığla, Soysallı, Karalar mahalleleri farklı Türkmen oymakların yerleştiği yerlerdir.
1532 yılına ait Osmanlı arşivlerinde Soysallı Cemaati Maraş yörükleri arasında Oğuzların YIVA Boyuna bağlı olduğu kaydedilmiştir.
Merkez Mahalle ise Torun Avşarları tarafından kurulmuştur. Torunlar ise Avşar boyuna mensup olan Türkmen obası Muslucalı aşiretindendir. Recepli Avşarlarının önemli kollarından birini meydana getirirler.
Karalar ise 16. Yy kaynaklarına göre Avşar boyundan olduğu ve kışlak olarak Çukurova’yı kullandığı görülüyor. Ancak Karalar oymağı hem Çöplü Avşarı hem de Dulkadir’li yörükleri arasında oymak olarak zikredilmekte olup, ikisi de Avşar oymaklarındandır.
Karatay oymağı ise Karataş evkafına dahil Türkmen topluluğudur. Bu oymak Kayseri merkez olmak üzere Adana, Maraş, Kadirli dolaylarına yayılmış ve Çukurova’yı Kışlak olarak kullanmışlardır. Araştırmalarımda Karatay oymağının hangi Oğuz Boyuna mensup olduğunu bulamadım. Ancak YIVA yada VARSAK olabileceği yönünde yorumlar mevcut. Köyde kısmen Selanik ve Arnavutluk göçmenleri de yaşamaktadır.
Halitağalar Köyünde Çiftçi, Uzma, Apbak, Bircanlar, Karalar, Büyükkoç, Koç, Torun, Toruk, Çelik, Dönmez, Uludağ, Kurt, Gürkan, Poyraz gibi soy adları ile yaşayan değerli köylüler bulunmaktadır.
Not: Soy isimleri yazamadıklarım lütfen kusura bakmasın, yazarlarsa buraya ekleyeceğim.
Ayrıca verdiği bilgilerden dolayı Turan BİRCAN, HALİTAĞALAR KÖYÜ muhtarına ve Köy sakinlerinden İlker Apbak ‘a teşekkürlerimi sunarım.
Dr.Tarih/ Etnolog Aytaç BOZKUYU
Töre Araştırma Derneği Başkanı
KAYNAKLAR
DEVLET ARŞİVLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI
TBMM ZABITI CERİDELERİ
Füsun TÜLEK, Osmaniye Arkeolojik Kültür Varlıkları Envanter Çalışması 2006
Betül Aydoğdu, Fahri Bilge’nin Kayseri Yöresi Yörüklerinin Türk Halk Bilim Çalışması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Ahmet Refik; Anadolu’da Türk Asiretleri (966-1200), 2. baskı, Enderun Kitabevi, İstanbul 1989.
ATALAY, Besim; “Fırka-i Islahiyye ve Cevdet Pasa” , Türk Yurdu , cilt XIV, Sayı 5
GÜNDÜZ, Tufan; Anadolu’da Türkmen Asiretleri, Bilge Yayınları, Ankara 1997.
HALAÇOGLU, Yusuf; XVIII. Yüzyılda Osmanlı )mparatorlugu’nun )skân
Siyaseti ve Asiretlerin Yerlestirilmesi, 3. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
