Önemli yolların kesişme noktasında bulunan ÇUKURKÖPRÜ’nün eski adı NAŞİDİYE’dir. Devlet Kaynaklarımızda Akköprü olarakta geçmektedir. Akköprü halen Çukurköprünün yakınlarında bulunur. Türklerden çok önceleri şu anki adı Anavarza olan Anazarbos’un kuzeyindeki köylerden Çukurköprü’de tannça Aphrodite’ye adanmış olan yuvarlak bir sunak tespit edilmiştir. Tannça Aphrodite kültünün Anazarbos’ta, Kassaleitis epithetonu ile tapınım gördüğü, Anazarbos’taki dağın güneybatı yamacından yukarı çıkan merdivenli tören yolunun doğu kenarında, kayalara oyulmuş sunaklardan üçü üzerindeki yazıtlar vasıtasıyla bilinmektedir.
Türklerin Anadoluya gelmesiyle birlikte önce Kınık Türkleri ardından Avşar Türkleri Çukurköprü’nün de içinde bulunduğu Çukurovaya akın etmişlerdir. Adana tahrirlerinde Avşar oldukları kaydedilmiş olan obalar şunlardı : Afşar-ı Bedin, Alemli, Alişirli, Anızmanlı, Avşar Çakal, Avşar Yörüğü, Avşar, Aydoğmuşlu, Bahrili, Bahşayışlı, Balaban, Beylikli Avşarı, Bostancı, Bucak, Burhanlı, Çiğdemli, Çöplü, Deliler, Derzilü, Eğri Hacılı, Elsüz Oğlanları, Faydalı, Gündüzlü, Hoca Fakihli, İbrahim Fakihli (Kayseri Pınarbaşının Büyük Kuyuluca mezrasında. Maraş Tahrir Defteri II, s.695), İman Oğlu, İmanlı, İsalı, İvaz Hacılı, Kara Halilli, Kara Musalı, Karamanlı, Kemallı, Kızıl Sultan Oğlu, Kozanlı, Köpekli, Köseli, Kuş Kıran, Kutlubeyli, Kürtül, Kütüklü, Nacaklı, Obalı, Okçu Karacalı, Pekmezli, Sadaka Demircili, Salmanlı, Sarı Fakihli, Sarı Hacılı, Saruhanlı, Sofuoğlu, Söylemezli, Süleymanlı, Şuayıblı, Terkeşli, Tur Ali Hacılı, Usanlı, Yahşihanlı, Zekeriyalı. Burada şu hususu da belirtelim. Adana-Maraş tahrirlerinde adı geçen cemaatlerin çoğunluğu Karamanlı, Salmanlı, Kemallı, İmanlı ve az da olsa diğer Avşar oymaklarına mensup obalardan oluşmaktadır ki bu bize eski Dulkadir sahasının büyük bir bölümünün Avşar kökenli olduğunu göstermektedir.
Çukurköprü köyü Avşarların “Faydalı Avşarı” denilen oymağının yerleşim yeridir. 16. Yüzyılda Adana-Maraş ve çevresinde bulunan cemaat, Yörük tayfasındandı. Buradan yayılan Faydalılar, Adana ve civarı ile Halep, Konya, Larende ve Yeni-İl’de yerleşmiştir. Avşar olan Dadaloğlu da Çukurköprü’nün Avşarlığından şöyle bahsetmiştir;
Çukur’un köprüsü Avşar’ın yurdu
Nerede kaldı da aslanı kurdu
Aralıkta kaldı Hacılar Kürdü
Aralıkta kalan beyler nic’oldu
1776 tarihli arşiv belgesinde Adana ile Çukurköprü arasındaki Çakır ve Kozoluk nam-ı diğer Çavuş hanlarının tamirleri ve o civarda bulunan Ebulhadi cemaatinin eskisi gibi oralarda derbendcilik suretiyle iskanları. Surre-i Hümayun’un Adana eyaleti hududu olan Akköprü’den karşılanıp Haleb eyaleti hududuna kadar emniyet ve huzur içinde uğurlandığı belirtilmiştir.
1884 tarihli başka bir belgede Adana’nın Naşidiye karyesi harikzedeganı için toplanan ianenin bir kısmının Cebel-i Bereket Mutasarrıfı birazının da Liva muhasebecisi tarafından iane suretiyle verilmiş olduğu yazılmıştır.
Dr.Tarih/ Etnolog Aytaç BOZKUYU
Töre Araştırma Derneği Başkanı
KAYNAKLAR
Devlet Arşivleri Daire Başkanlığı
Halaçoğlu, Yusuf “Tahrir Defterlerine Göre 16. Yy’ın İlk Yarısında Sis Sancağı”, İÜEFTD, Sayı Mart 32, İstanbul 1979, s.837
Altınay A. Refik, Anadolu’da Türk Aşiretleri, Enderun, İstanbul 1989, s.66
