1522’de Osmanlılar Dulkadirli Beyliğini ortadan kaldırdılar. Kars-ı Zülkadiriye toprakları zamanla Sumbas ve Karamanlı olmak üzere iki bölgeye ayrılmıştır. Aralarında Savrun çayının sınır olduğu bu iki bölgeden Karamanlı’yı önce Latifoğulları sonra da Kerimoğulları yönetti. Sumbas bölgesini ise Gökvelioğulları kendilerine merkez yaparak idare ettiler. İki merkezden yönetilen Kars-ı Zülkadiriye 1865 Fırka-i Islahiye hareketi ile yeniden tek merkezden idare edilmeye başlandı. Dulkadirliler ve Osmanlılar döneminde Savrun, Mekelkin, Hacın, Mağara nahiyelerine merkezlik yapan tarihi Sumbas Nahiyesi Cumhuriyet döneminde iki köylük bir yer durumuna gelmiştir. Kızılömerli, Çaygeçit, Küçükçınar, Hamoğlu (Yazıboyu) köylerinde yaşayan halk eski Karaömerli köyünden ayrılarak şimdiki yerlerine göç etmişler ve ayrı muhtarlık kurmuşlardır. Halk dağılınca Karaömerli ve Araplı köyleri (Şimdiki Sumbas) eski hareketliliğini kaybetmiş Kadirli İlçe merkezi gelişmiştir.[1]
Çoğunluğu; fiziki ve coğrafi zorluklar nedeniyle Karaömerli nahiyesinen göçmüş olan yörenin Türkmen aşiretlerinin yerleşik olanları ve yazın Kayseri (Pinarbaşı,Sarız,vs.) gibi yaylaklara göç eden, kışın ise Çukurova’daki kışlaklarına inen avşar boylarının oluşturduğu cumhuriyet döneminden önce kurulmuş bir köydür. 1925’teki verilere göre adı Çaygeçidi şeklinde geçmektedir. Çukurova yöresinin en verimli topraklarına sahip bir bölgedir. AŞİRET-İ KARAÖMER (Kara Ömerli) عشيرت قره عمرKazâ (1862 -1865) Adana → Adana eyâleti (salnâme) Köy Kadirli → Osmaniye.[2]
Çaygeçit Köyü Avşarların Genellikle Recepli Avşarları koluna mensuptur. Kadirli’ye Sarızdan gelen Türkmenler arasında, Kavutlar, Amber Ağalar, Maksutlar, Gürbüzler, Eroğlular, Coşkunlar gibi daha birçok aileler vardır. Bunların dışında Kadirli’ye Torun, Kocanallı gibi Avşar obaları da yerleşmişlerdir. Köyde; Pul, Çulluoğlu, Çevik, Sakatoğlu, Alıcı, Yetişir, Görücü, Aktaş, Kocaçiftçi, Bekaroğlu gibi aileler bulunmaktadır.(yazamadığım aileler kusura bakmasınlar yoruma yazarlarsa ekleyeceğim)
Çaygeçit Köyünün önemli tarihi alanları ve günümüzde ayakta olmayan köprüleri vardı. Özellikle Alipaşa Höyüğü Çaygeçit köyünün 1 km. güneybatısında bulunmaktadır. Höyüğün doğu kısmı Çaygeçit köyü yeni mezarlığı olarak düzenlemiş ve höyük tepesinden mezarlık bir duvarla ayrılmıştır. Höyüğün batı kısmı bir kaç parsele bölünmüş tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. 5 m. yüksekliği olan höyük 2.3 hektar alan kaplamaktadır. Höyüğün üstünde frez olmasına karşın çok sayıda nitelikli keramik kırıkları görülmüştür. Siyah firnisli Hellenistik dönem tarihli keramik parçalarının yanı sıra çok sayıda Doğu Sigillata A özellikli kap ağız, gövde ve dip parçaları bulunmuştur. Ayrıca, sırlı kazı bezemeli Ortaçağ tabak parçaları ile birlikte Erken ve Orta Ortaçağ’a tarihli çok sayıda küp, testi, çömlek ve benzeri kaba mal tanımlamasında günlük kullanım kap kacak parçaları görülmüştür.
Yılanlı Höyük Çaygeçit köy merkezinin 1 km. kuzeyinde su kanalının kenarında 46 m. rakımlı bir alanda bulunan höyük tümden düzlenerek tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Tarlada mısır hasatı olduğundan höyük üstünde tarama yapılamamış olmakla birlikte tarla kenarında son derece nitelikli keramik kırıkları ve su kanalına atılmış bir işlik taşı da görülmüştür.[3]
Dr.Tarih/ Etnolog Aytaç BOZKUYU
Töre Araştırma Derneği Başkanı
KAYNAKLAR
[1] Sunbas Kaymakamlığı Resmi Sitesi
[2] DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYIN NO: 26
[3] Füsun TÜLEK; Kocaeli Üniversitesi, FEF, Arkeoloji Bölümü, KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 32. Çalışma toplantı sonuçları.
